Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ;

Απλουστευμένα το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι το τελικό αποτέλεσμα ενός συνόλου παθοφυσιολογικών διαταραχών οι οποίες προκαλούν την ανώμαλη λειτουργία των ωοθηκών. Τέτοιες διαταραχές είναι:

∙ Η υπερανδρογοναιμία: Αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα της γυναίκας (το κυριότερο χαρακτηριστικό του συνδρόμου),

∙ Η ανώμαλη έκκριση των γοναδοτροπινών: Ορμόνες που παράγονται στον εγκέφαλο (υπόφυση) και ρυθμίζουν τη λειτουργία των γενετικών αδένων (ωοθηκών & όρχεων),

∙ Η αντίσταση στην ινσουλίνη: Η παγκρεατική ορμόνη ινσουλίνη είναι υπεύθυνη για τον μεταβολισμό του σακχάρου. Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια διαταραχή κατά την οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη, αφήνοντας υψηλά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Όταν το πάγκρεάς ¨ανιχνεύει¨ υψηλό σάκχαρο παράγει περισσότερη ινσουλίνη (υπερ-ινσουλιναιμία) για να ξεπεράσει την αντίσταση και να μειώσει το σάκχαρο. Η υπερ-ινσουλιναιμία προκαλεί αύξηση των ανδρογόνων (υπερ-ανδρογοναιμία), των επιπέδων σακχάρου (διαβήτης), των λιπιδίων (υπερ-λιπιδαιμία) στο αίμα.

ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΕΣ ΩΟΘΗΚΕΣ (PCO) Ή ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ (PCOS);

Η παρόμοια ονομασία των δύο παθήσεων, προκαλεί την εντύπωση πως πρόκειται για την ίδια διαταραχή. Στην πραγματικότητα οι πολυκυστικές ωοθήκες και το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι δύο ξεχωριστές παθήσεις, με εντελώς διαφορετική παθοφυσιολογία.

Σε αντίθεση με το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι μια κατάσταση, η οποία ΔΕΝ συνοδεύεται από μεταβολικές διαταραχές ή ανωμαλίες του κύκλου αλλά μόνο από την παρουσία πολλών μετρίως ώριμων ωοθυλακίων, τα οποία γίνονται ορατά κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο.

Έτσι λοιπόν υπάρχουν γυναίκες, με πολυκυστικές ωοθήκες, οι οποίες όμως δεν πάσχουν από Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, ενώ μπορεί να συμβεί και το αντίστροφο, δηλαδή μία γυναίκα  να πάσχει από το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, χωρίς όμως να εμφανίζει Πολυκυστικές Ωοθήκες.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ

Η ακριβής αιτιολογία του συνδρόμου παραμένει έως σήμερα άγνωστη. Ποικίλοι αιτιολογικοί παράγοντες έχουν προταθεί χωρίς ωστόσο κανένας να εξηγεί πλήρως όλες τις εκδηλώσεις του. Επικρατέστερη πάντως είναι η υπόθεση πως η ωοθήκη είναι ο τόπος της πρωταρχικής βλάβης.

Θεωρείται πως πρόκειται για πολυπαραγοντική νόσο, αποτέλεσμα δηλαδή ενός συνδυασμού γενετικών παραγόντων (παρουσιάζεται συχνά σε γυναίκες της ίδιας οικογένειας) και εξωγενών (περιβαλλοντικών) αιτιών. Ο τρόπος κληρονομικής μεταβίβασης, καθώς και το ερέθισμα που οδηγεί στην εκδήλωση του συνδρόμου παραμένουν αδιευκρίνιστα.

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ;

Τα διαγνωστικά κριτήρια του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών, τέθηκαν το 2004 στο Rotterdam, από την Ευρωπαϊκή Εταιρία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής & Εμβρυολογίας (ESHRE) και την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM).

Για να διαγνωσθεί το Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών θα πρέπει να ικανοποιούνται δύο από τα τρία κριτήρια, ενώ ταυτοχρόνως να αποκλείονται άλλες καταστάσεις που προκαλούν χρόνια ανωοθυλακιορρηξία και υπερανδρογοναιμία.

ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ROTTERDAM ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ:

1.  Ανωοθυλακιορρηξία ή ολιγοθυλακιορρηξία

2.  Κλινικά συμπτώματα ή εργαστηριακά ευρήματα υπερανδρογοναιμίας με εκδηλωσεις οπως: ακμή, υπερτρίχωση, ανδρογενετική αλωπεκία, διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, παχυσαρκία κλπ.

3. Πολυκυστική υπερηχογραφική μορφολογία των ωοθηκών.

ΠΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ;

1. Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών αποτελεί το συχνότερο αίτιο υπογονιμότητας (λόγω χρόνιας ανοωθυλακιορηξίας) στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Ωστόσο επειδή έχει παρατηρηθεί πως ένα σημαντικό ποσοστό των γυναικών, που είναι γνωστό ότι πάσχουν από αυτό, έχουν κατά διαστήματα (ανά 2-3 μήνες) ωορρηξία θα πρέπει να προσπαθούν, για διάστημα τουλάχιστον 1 έτους με τακτικές σεξουαλικές επαφές, να επιτύχουν φυσιολογικά σύλληψη προτού καταφύγουν σε μεθόδους υποβοηθούμενης γονιμοποίησης.

2.  Επιπλοκές της κύησης που έχουν συσχετισθεί με το σύνδρομο είναι:

►  Η αποβολή

►  Ο διαβήτης της κύησης

►  Η υπέρταση της κύησης και η προεκλαμψία

►  Ο πρόωρος τοκετός

3.  Άλλες διαταραχές της υγείας που ενδέχεται να σχετίζονται με το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι:

►  Η αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου ή του μαστού

►  Η αντίσταση στην ινσουλίνη με συνέπειες: τον αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης, καρδιαγγειακών νοσημάτων (αθηρωμάτωση), σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκίας

►  Η υπνική άπνοια

►  Η αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ψυχολογικών διαταραχών (κατάθλιψη, άγχος κ.α.)

ΠΟΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ;

H διάγνωση και η διαχείριση του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών γίνεται από Ειδικό Μαιευτήρα Γυναικολόγο. Δεν υπάρχει οριστική λύση η οποία θα θεραπεύει το πρόβλημα. Παρόλα αυτά, όταν το σύνδρομο διαγνωσθεί, η θεραπευτική προσέγγιση στοχεύει στη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και είναι κατά κύριο λόγο φαρμακευτική και σπανιότατα χειρουργική.

1.  Η φαρμακευτική αντιμετώπιση του συνδρόμου εξατομικεύεται με βάση τη συμπτωματολογία της γυναίκας, τα εργαστηριακά ευρήματα και την επιθυμία τεκνοποίησης. Έτσι:

►  Συνήθως χορηγείται θεραπεία με αντισυλληπτικά χάπια, η οποία στοχεύει στη ρύθμιση του κύκλου και των συμπτωμάτων της υπερανδρογοναιμίας.

►  Συστήνονται φάρμακα τα οποία ελαττώνουν την ινσουλίνη, για την αντιμετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη.

►  Σε γυναίκες με υπερτρίχωση, πέραν των αντισυλληπτικών, χορηγείται συστηματική θεραπεία με κορτιζόνη ή/και αντιανδρογόνα και εφαρμόζονται τοπικές θεραπείες με διάφορες αποτριχωτικές μεθόδους.

►  Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας (και της υπερ-λιπιδαιμίας) ενδείκνυται η απώλεια βάρους είτε με άσκηση ή/και με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διατροφής. Έχει παρατηρηθεί ότι η απώλεια βάρους κατά 5% μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη (και την υπερ-ανδρογοναιμία), ενώ απώλεια 7 – 10% οδηγεί σε φυσιολογικούς ωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους.

►  Τέλος όταν είναι επιθυμητή η εγκυμοσύνη χρησιμοποιούνται φάρμακα που στοχεύουν στην πρόκληση ωορρηξίας.

2.  Η χειρουργική αντιμετώπιση του συνδρόμου συνίσταται στη σφηνοειδή εκτομή των ωοθηκών ή τη νεότερη τεχνική της διάτρησης των ωοθηκών. Αμφότερες ως συνέπεια έχουν την ελάττωση της έκκρισης ανδρογόνων. Πάντως η χειρουργική αντιμετώπιση του συνδρόμου εκτελείται πλέον σπανίως. Αυτό οφείλεται στη χρήση των νεοτέρων αποτελεσματικών φαρμακευτικών θεραπειών.