Οστεοπόρωση ειναι η προοδευτική καταστροφή των οστών.

Προκαλείται από μείωση της μάζας / πυκνότητάς τους με συνέπεια την ελάττωση της μηχανικής τους αντοχής, την αυξημένη ευθραυστότητά τους και κατ΄ επέκταση τον αυξημένο κίνδυνο κατάγματος.

Το ήμισυ των γυναικών άνω των 50 ετών θα εμφανίσουν κάποια στιγμή οστεοπορωτικό κάταγμα.

 

Η μέγιστη οστική μάζα επιτυγχάνεται γύρω στην ηλικία των 30 ετών. Στη συνέχεια παρατηρείται μια περίοδος διατήρησής της (έως τα 40 περίπου έτη), μετά παρουσιάζεται προοδευτική ελάττωσή της, λόγω αύξησης του ρυθμού οστικής καταστροφής.

Η οστική αυτή αποδόμηση ειναι πολύ έντονη κατά την πρώτη 3ετία της εμμηνόπαυσης, ακολούθως ο ρυθμός ελάττωσης της οστικής μάζας επιβραδύνεται αλλά παρατείνεται για διάστημα 10 ετών περίπου.

Τύποι οστεοπόρωσης

Υπάρχουν τρεις τύποι οστεοπόρωσης:

Η ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ

Αυτή διακρίνεται στη:

α) μετεμμηνοπαυσιακή (τα πρώτα 10 έτη της εμμηνόπαυσης) και

β) την μεταγενέστερη γεροντική.

Η ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ

Προκαλείται από:

α) ασθένειες (χρόνιες παθήσεις του ήπατος, των νεφρών, διάφορες ενδοκρινοπάθειες),

β) παρατεταμένη χρήση φαρμάκων (κορτιζόνη, ηπαρίνη, αντιεπιληπτικά, αντικαταθλιπτικά) ή ουσιών (κάπνισμα, αλκοόλ)

γ) διατροφικές διαταραχές (ανεπάρκειες ασβεστίου, φωσφόρου, βιταμίνης D) και

δ) χειρουργικές επεμβάσεις (π.χ. αφαίρεση των ωοθηκών).

Η ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ

Της νεαρής ηλικίας η οποία ειναι αγνώστου αιτιολογίας.

Παράγοντες κινδύνου οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση εμφανίζεται συχνότερα:

1. στις γυναίκες της λευκής φυλής

2. στις καπνίστριες

3. στις αδύνατες γυναίκες

4. σε κατάχρηση κατανάλωσης καφέ και αλκοόλ

5. σε γυναίκες με μικρή αναπαραγωγική περίοδο (αργοπορημένη εμφάνιση πρώτης περιόδου,  πρώιμη/πρόωρη εμμηνόπαυση)

6. σε γυναίκες με ελαττωμένη σωματική δραστηριότητα ή μακροχρόνια ακινητοποιημένες

7. σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης.

Συμπτώματα της οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται ως ¨σιωπηρή επιδημία¨. Επειδή η οστική απώλεια συμβαίνει σταδιακά δεν εμφανίζονται συμπτώματα για αρκετά χρόνια ενώ όταν αυτά εκδηλωθούν συνήθως δεν γίνονται αντιληπτά αφού δεν είναι έντονα ούτε και ειδικά.

Έτσι σε προχωρημένη οστεοπόρωση παρουσιάζονται συμπτώματα όπως πόνος στην πλάτη ή/και στη μέση, παραμορφώσεις του σώματος (απώλεια ύψους, κύφωση ή σκολίωση) τα οποία αποδίδονται συνήθως από την γυναίκα σε ¨γεράματα¨ με αποτέλεσμα να μην σπεύδει άμεσα στο ιατρό οπότε η νόσος διαγιγνώσκεται πλέον όταν εμφανιστεί το πρώτο «κλασικό» της σύμπτωμα που είναι το κάταγμα. Για τον λόγο αυτόν συνιστάται ο προληπτικός περιοδικός έλεγχος της οστικής πυκνότητας.

Οστά που πλήττονται συχνότερα από οστεοπορωτικά κατάγματα

Η πιο συνηθισμένες περιοχές καταγμάτων είναι η σπονδυλική στήλη, το ισχίο, και το κατώτερο αντιβράχιο (κερκίδα). Ωστόσο κατάγματα προκύπτουν επίσης στο βραχιόνιο, το μηριαίο οστό, την κνήμη, την πύελο και τις πλευρές.

Διάγνωση της οστεοπόρωσης

Στη διάγνωση της οστεοπόρωσης βοηθούν:

1. Το ιστορικό (ηλικία της γυναίκας, παρατεταμένη αμηνόρροια, χειρουργικές επεμβάσεις, διατροφή, άσκηση, ύπαρξη άλλων παθήσεων, λήψη φαρμάκων κ.α.).

2. Ο προληπτικός περιοδικός έλεγχος της οστικής πυκνότητας (Screening). Ακτινολογική εξέταση ανώδυνη και αναίμακτη που επιβεβαιώνει την ύπαρξη οστεοπόρωσης, καθορίζει την έκταση των οστεοπορωτικών αλλοιώσεων και τον κίνδυνο κατάγματος.

3. Οι εργαστηριακές εξετάσεις ούρων και αίματος οι οποίες προσδιορίζουν το ποσοστό του οστού που έχει καταστρέφει ή που έχει αποκατασταθεί μετά από τη θεραπεία.

Θεραπεία της οστεοπόρωσης

Η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης είναι φαρμακευτική και διακρίνεται:

α) σε προληπτική θεραπεία και την

β) θεραπεία της εγκατεστημένης οστεοπόρωσης.

Χρησιμοποιούνται φάρμακα τα οποία αναστέλλουν την οστική καταστροφή, διεγείρουν την οστική αναπαραγωγή και επικουρικά των ανωτέρω όπως βιταμίνη D και το ασβέστιο.

Επίσης ο τρόπος ζωής μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση στην οστική πυκνότητα.

Πρακτικές που μειώνουν τον κίνδυνο οστεοπορωτικών καταγμάτων ειναι:

1. η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας με ασκήσεις που φορτίζουν τα οστά (όπως η άρση βαρών, το τρέξιμο, η αεροβική γυμναστική, η άνοδος σκάλας κ.α.),

2. η διακοπή του καπνίσματος, της κατανάλωσης οινοπνεύματος, της υπερβολικής κατανάλωσης καφέ και

3. η σωστή διατροφή (αύξηση βάρους σε λιποβαρείς γυναίκες, κατανάλωση γαλακτοκομικών)