Αντισύλληψη

Τι είναι η Αντισύλληψη

Ο όρος αντισύλληψη αναφέρεται στις μεθόδους, τις πρακτικές, τις συσκευές και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.

Εφαρμόζεται πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη σεξουαλική επαφή, ώστε η απόκτηση παιδιών να αποτελέσει συνειδητή απόφαση και όχι τυχαίο γεγονός.

Το αντισυλληπτικό αποτέλεσμα είναι προσωρινό και διαρκεί όσο χρησιμοποιείται η μέθοδος· μετά τη διακοπή της, η γονιμότητα της γυναίκας αποκαθίσταται πλήρως.

Κύριες Κατηγορίες Αντισύλληψης και Τρόπος Δράσης τους

Τα αντισυλληπτικά μέτρα δρουν με διαφορετικούς μηχανισμούς ανάλογα με τον τύπο τους. Οι βασικές κατηγορίες τους και ο τρόπος που δρουν αναφέρονται ακολούθως.

1️⃣ Ορμονική Αντισύλληψη (χάπια, κολπικός δακτύλιος, διαδερμικά pactch, εμφυτευόμενη ράβδος).

Περιέχουν συνδυασμό ορμονών (οιστρογόνου και προγεσταγόνου) ή μόνο μια ορμόνη (προγεσταγόνο) και δρουν:

• εμποδίζοντας την ωορρηξία (την απελευθέρωση δηλαδή ωαρίου από τις ωοθήκες),

• παχύνουν την τραχηλική βλέννα, ώστε να αποτρέπουν την είσοδο του σπέρματος στη μήτρα,

• τροποποιούν το ενδομήτριο (εσωτερική επένδυση της μήτρας), καθιστώντας το ακατάλληλο για εμφύτευση γονιμοποιημένου ωαρίου.

2️⃣ Μηχανική Αντισύλληψη / Φυσικοί Φραγμοί (ανδρικό και γυναικείο προφυλακτικό, διάφραγμα, τραχηλικές βεντούζες).

Δημιουργούν φυσικό φραγμό που εμποδίζει το σπέρμα να εισέλθει στη μήτρα και να συναντήσει το ωάριο.

3️⃣ Χημικοί Φραγμοί (κολπικές σπερματοκτόνες κρέμες, αφρός, σπόγγος).

Δημιουργούν τοξικό περιβάλλον για το σπέρμα, καταστρέφοντας τα σπερματοζωάρια.

4️⃣  Ενδομήτριο Σπιράλ. Διακρίνεται σε Σπιράλ Χαλκού και Ορμονικό Σπιράλ.

Και τα δύο αποτρέπουν την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου, κάνοντας το ενδομήτριο ακατάλληλο.

• Το Σπιράλ Χαλκού έχει επίσης και σπερματοκτόνο δράση,

• ενώ το Ορμονικό Σπιράλ παχύνει επιπλέον την τραχηλική βλέννα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αναστέλλει την ωορρηξία.

5️⃣  Φυσικές Μέθοδοι.

• Μέθοδος Ημερολογίου: υπολογισμός γόνιμων ημερών και αποφυγή επαφής.

• Μέθοδος Απόσυρσης: εκσπερμάτιση εκτός του κόλπου.

💡 Σημαντικό: Μόνο το ανδρικό προφυλακτικό προσφέρει ουσιαστική προστασία από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ). Οι σπερματοκτόνες ουσίες επίσης παρέχουν, περιορισμένη ωστόσο, προστασία έναντι αυτών.

Αποτελεσματικότητα των Αντισυλληπτικών Μεθόδων

Καμία μέθοδος δεν είναι 100% αποτελεσματική, καθώς η επιτυχία εξαρτάται από τη σωστή και συνεπή χρήση. Ο συνδυασμός μεθόδων αυξάνει την ασφάλεια.

Κατηγορία	Ενδεικτική Αποτελεσματικότητα
Ενδομήτριο σπιράλ & εμφυτευόμενη ράβδος	< 1% αποτυχία
Ορμονική αντισύλληψη & προφυλακτικά	Μέτρια (5–9% αποτυχία)
Χημικοί φραγμοί	Χαμηλή
Φυσικές μέθοδοι	Πολύ χαμηλή

Πιθανές Παρενέργειες Αντισυλληπτικών 

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι σπάνιες, ήπιες και παροδικές ποικίλλουν όμως ανάλογα με την μέθοδο που επιλέγεται.

Συχνότερες είναι:

• Πονοκέφαλοι και Ημικρανίες
• Ναυτίες και Έμετοι
• Ευαισθησία στο στήθος
• Αύξηση του Σωματικού Βάρους
• Ακανόνιστες ή εντονότερες αιμορραγίες
• Κράμπες κατά την περίοδο
• Περίοδοι με περισσότερο αίμα
• Αλλαγές στη διάθεση
• Μείωση της λίμπιντο
• Μείωση της αίσθησης κατά τη διάρκεια της επαφής
• Αυξημένος κίνδυνος ουρολοιμώξεων
• Αλλεργικές αντιδράσεις (σε σπάνιες περιπτώσεις κυρίως στο latex των προφυλακτικών)
• Αυξημένος κίνδυνος θρομβώσεων. Αποτελεί τη σημαντικότερη και πιο επικίνδυνη εκ των παρενεργειών. Ενδέχεται να εμφανιστεί κατά την μακροχρόνια χρήση Ορμονικών Αντισυλληπτικών (ειδικά σε γυναίκες που καπνίζουν ή έχουν οικογενειακό ιστορικό θρομβώσεων). Έτσι πριν επιχειρηθεί η χορήγηση μακροχρόνιας Ορμονικής Αντισύλληψης είναι επιβεβλημένος ο ενδελεχής έλεγχος  της γυναίκας για θρομβοφιλία.

Ειδικές Κατηγορίες Αντισύλληψης

• Επείγουσα Αντισύλληψη: Είναι η αντισύλληψη ¨έκτακτης ανάγκης¨ μετά από σεξουαλική επαφή, λόγω:

1. μη χρήσης προφυλακτικού,

2. ατυχήματος (π.χ. ρήξη προφυλακτικού),

3. παράλειψης αντισυλληπτικού χαπιού,

4. ή βιασμού.

• Μόνιμη Αντισύλληψη: Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται η Βασεκτομή, για τους άνδρες, και η Απολίνωση Σαλπίγγων για τις γυναίκες.

Πρόκειται για χειρουργικές, μόνιμες μεθόδους στείρωσης, που αποτρέπουν τη συνάντηση σπέρματος και ωαρίου.

Επιλογή της Κατάλληλης μεθόδου Αντισύλληψης

Η επιλογή της κατάλληλης αντισυλληπτικής μεθόδου είναι εξατομικευμένη, εξαρτώμενη από:

• την ηλικία,

• το ιστορικό υγείας,

• τη συχνότητα σεξουαλικής δραστηριότητας,

• τις προσωπικές προτιμήσεις του ζευγαριού.

Η τελική απόφαση ωστόσο πρέπει να λαμβάνεται σε συνεννόηση με γυναικολόγο, στο πλαίσιο συμβουλευτικής οικογενειακού προγραμματισμού.